Araştırmacılar: Prof. Dr. Tamer Şanlıdağ, Prof. Dr. Nedim Çakır, Prof. Dr. Kaya Süer, Doç. Dr. Umut Gazi, Dr. Emrah Güler, Prof. Dr. Ayşegül Taylan Özkan (TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi), Prof. Dr. Ahmet Özbilgin (Celal Bayar Üniversitesi), Prof. Dr. Fazilet Aksu

Tropikal hastalıklar esasen dünyanın tropikal bölgelerinde görülen hastalıklara verilen genel isimdir. Bu hastalıklar özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki insanları etkilemektedir. Bu bölgelerdeki olumsuz yaşam koşulları, yoksulluk ve sağlık sistemindeki yetersizlik gibi nedenler söz konusu hastalıkların ciddi oranlarda seyretmesine zemin hazırlamaktadır. Tropikal hastalıklar başlıca tropikal bölgelerde görülmekle birlikte, dünyanın çeşitli ülkelerini etkileyebilmektedir. Göçler ve bu bölgelere yapılan seyahatler bu hastalıkların insidansının Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’da artmasına yol açmıştır [1].

Tropikal hastalıklar kavramı içerisinde Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından “İhmal edilen tropikal hastalıklar (neglected tropical diseases: NTD)” olarak kategorize edilen grup da yer almaktadır. Tropikal hastalıklar birtakım virüsler, bakteriler, protozoonlar, helmintler ve mantarlara bağlı gelişebilmektedir. Bu hastalıkların bazıları şunlardır: (i) viral hastalıklar: Ebola, HIV/AIDS, Lassa ateşi, sarı humma, ve NTD grubundan Deng ateşi ve kuduz; (ii) bakteriyel hastalıklar: tüberküloz, şigelloz, tifo, tifüs, ve NTD grubundan trahom ve miçetom; (iii) protozoon hastalıkları: sıtma, kriptozporidyoz, ve NTD grubundan leyşmanyaz ve tripanozomiyaz; (iv) helmint hastalıkları: NTD grubundan ekinokokkoz, sistiserkoz ve şistozomiyaz; (v) mantar hastalıkları: kriptokokkoz, ve NTD grubundan miçetom [2].

Tropikal hastalıkların çeşitli bulaş yolları olup, bunlar arasında vektör aracılı bulaş önemli bir yer tutmaktadır. Artropodlar (örneğin sinek, bit, pire, kene ve akar) mikroorganizmaları insanlara taşıyabilmekte ve çeşitli hastalıklara neden olabilmektedir [1]. Vektörel hastalıklar en fazla tropikal ve subtropikal bölgelerde görülmekte ve özellikle yoksul popülasyonları etkilemektedir [3]. Ancak iklim değişiklikleri ve global ısınma sonucunda tropikal hastalıklar ve vektörler Akdeniz bölgesi gibi coğrafik alanlara da yayılabilmektedir [1].

Akdeniz’in doğusunda bulunan Kıbrıs’taki iklim koşulları çeşitli vektörel hastalıklar için elverişli bir ortam hazırlamaktadır [4,5]. Bunun haricinde, özellikle tropikal hastalıkların yaygın görüldüğü ülkelere veya bu bölgelerden ülkemize yapılan seyahatler nedeniyle bu hastalıklar ülkemiz için de önem arz etmektedir.

Araştırma grubumuzun amacı, ülkemizdeki tropikal ve vektörel hastalıkların yayılımını incelemek, etken mikroorganizmaları mikrobiyolojik ve moleküler yöntemlerle saptamak, toplumdaki bireylerde bu hastalıklara karşı antikor varlığını araştırmak ve bu hastalıklarla ilişkili olabilecek risk faktörlerini belirlemek olacaktır. Araştırma bulgularımız sağlık otoriteleriyle de paylaşılacak ve gerekli enfeksiyon kontrol programlarının yürürlüğe konulmasına katkıda bulunulacaktır.

Araştırma grubu:

• Prof. Dr. Tamer Şanlıdağ
• Prof. Dr. Nedim Çakır
• Prof. Dr. Kaya Süer
• Doç. Dr. Emrah Ruh
• Doç. Dr. Umut Gazi
• Dr. Emrah Güler
• Prof. Dr. Ayşegül Taylan Özkan (TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi)
• Prof. Dr. Ahmet Özbilgin (Celal Bayar Üniversitesi)

Kaynaklar:

1. Zumla A, Ustianowski A. Tropical diseases: definition, geographic distribution, transmission, and classification. Infect Dis Clin North Am. 2012; 26(2): 195-205.
2. De Rycker M, Baragaña B, Duce SL, Gilbert IH. Challenges and recent progress in drug discovery for tropical diseases. Nature. 2018; 559(7715): 498-506.
3. WHO, 2020. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/vector-borne-diseases
4. Ruh E, Bostanci A, Kunter V, Tosun O, Imir T, Schallig H, Taylan-Ozkan A. Leishmaniasis in northern Cyprus: Human cases and their association with risk factors. J Vector Borne Dis. 2017; 54(4): 358-365.
5. Balaman N, Gazi U, Imir T, Sanlidag T, Ruh E, Tosun O, Ozkul A, Taylan-Ozkan A. Serological screening of West Nile virus among blood donors in northern Cyprus. J Med Virol. 2020; 92(8): 1035-1039.